* "Thần trí Chúa ngự trên tôi. Ngài xức dầu tấn phong cho tôi. Ngài sai tôi đi loan báo Tin Mừng cho người nghèo khó, giải thoát cho kẻ bị giam cầm, mở mắt cho người mù, đem tự do cho kẻ bị áp bức…." (Luca 4:18). Đấy là giáo lý Yêu Thương, là con đường cứu rỗi của Chúa Giêsu Kitô, là lộ trình dẫn Giáo Hội đi vào kỷ nguyên Tân Ước. Và đấy cũng là tư tưởng dẫn đạo cho mục tiêu và sứ vụ hàng đầu của Hội Thánh Công Giáo hoàn vũ trong cuộc lữ hành trần thế.

Giám Mục Phaolô Bùi Văn Đọc vừa công bố một bản Thông Báo "về tình trạng cá chết bất thường tại miền Trung Việt Nam". Ngoài tư cách Tổng Giám Mục Sàigòn, Bản Thông Báo còn nhân danh Hội Đồng Giám Mục Việt Nam kèm theo huy hiệu và triện son của vị Chủ Tịch.

Văn kiện được đưa lên mạng lúc 20 giờ 53 phút tối 30-4-2016.

Có mấy sự kiện đáng chú ý về thời điểm này.

* Trước hết, 30-4-2016 ghi dấu 41 năm chế độ cộng sản vô thần miền Bắc huy động binh đội hung hãn vượt vĩ tuyến 17 xâm lăng miền Nam, lùa cả triệu Quân-Dân-Cán-Chính Việt Nam Cộng Hòa vào tù, đẩy cả triệu lương dân liều chết vượt biên, vượt biển tìm tự do. Từ đấy, đất nước, dân tộc đắm chìm trong đau thương, tan tác!

* Thảm trạng "cá chết bất thường tại miền Trung Việt Nam" nổ ra từ ngày 06-4, tính tới ngày 30-4 là 24 ngày, ba tuần ba ngày chẵn. Liệu có quá muộn cho sự lên tiếng không thể thiếu từ một cơ cấu tối cao của một Giáo Hội vốn rất nhạy bén trước một thảm nạn kinh hoàng tác hại đến sinh mạng con người. Huống chi nó lại xảy ra cho đất nước, đồng bào, đồng đạo ruột thịt chính mình!?

* Một sự trùng hợp hy hữu khiến công luận chú ý là giới lãnh đạo chóp bu của Hànội cũng hoàn toàn im lặng trong mấy tuần đầu khi từng bày cá chết phơi trắng, sình thối dọc theo ven biển, vang lên những tiếng kêu gào thảm thiết của cả triệu ngư dân khốn cùng thuộc bốn tỉnh Hà Tĩnh, Quảng Bình, Quảng Tri, Thừa Thiên, Huế!

* Thời điểm hôm Thứ Bảy 30-4 cũng là những giờ khắc cuối cùng các tổ chức dân sự và đông đảo nhân sĩ trí thức trong nước đang khan tiếng kêu gọi đồng bào cả nước xuống đường biểu tình bất bạo động để bày tỏ tâm trạng đau đớn, phẫn uất trước sự lộng hành của tổ hợp Formosa do người Tàu làm chủ và thái độ thờ ơ, vô cảm của Hànội.

* Bản Thông Báo vỏn vẹn chưa đầy một trang giấy với trên dưới 300 chữ, được coi là ngắn nếu so với những văn kiện tương tự. Nhưng ngắn hay dài không quan trọng. Điều quan trọng là trong đó chứa đựng những gì, có xứng tầm với tiếng nói của một cơ cấu đầu não trong Hội Thánh Chúa Kitô, Đấng khai nguyên Tân Ước, luôn đồng hành với những nỗi bất hạnh của con người qua mọi thời đại, trong mọi cảnh vực đời sống?

Sau những lời đạo đức môi mép không có không được, bản Thông Báo của TGM Phaolô Bùi Văn Đọc, Chủ Tịch HĐGMVN viết:

"Vì thế, trong lúc này, xin quý cha và anh chị em giáo dân khi diễn tả những lo lắng và bức xúc của mình, tránh những hành động quá khích, dẫn tới xung đột, ảnh hướng tới sản xuất, giao thông, vi phạm pháp luật". (Người viết tô đậm)

Phải đặt vào bối cảnh đất nước hiện nay, với phản ứng của các giới đồng báo, qua hình ảnh hàng ngàn thanh thiếu niên nam nữ, ông già, bà cả với biểu ngữ dương cao nô nừc đổ ra đường phố Hànôi, Sàigòn, các tỉnh thị khắp nước hôm 01 tháng 5 và những ngày cuối tháng tư, -cuồng nhiệt nhưng trật tự, cương quyết nhưng vẫn ôn hòa-, người ta mới thấy và mới cảm đến tận cùng tâm trạng xót xa đau đớn của người tín hữu Công Giáo khi đọc những lời lẽ vô trách nhiệm trên đây của người cầm đầu Tổng Giáo Phận lớn nhất nước và cũng là chủ tịch HĐGMVN!

Nó mang hơi hướng những thông tư, chỉ thị của chế độ Hànội qua hệ thống an ninh, khủng bố của một nhà nước "hèn với giặc, ác với dân", chuyên dùng sắt máu với những ma thuật tuyên truyền bịp bợm để đè đầu cưỡi cổ 90 triệu đồng bào! Thử hỏi, ai, thế lực nào trước nay từng phát khởi "những hành động quá khích, dẫn tới xung đột" –những xung đột đẫm máu người dân vô tội không có một tấc sắt trong tay, trong số có đàn bà con nít và cả những giáo dân, những tu sĩ, linh mục?!-

Khi cao giọng cảnh giác chuyện "xung đột, ảnh hưởng tới sản xuất, giao thông, vi phạm pháp luật", không hiểu TGM Bùi Văn Đọc có dịp ngừng lại một giây để suy nghĩ về tình trạng kinh tế kiệt quệ dưới chế độ CHXH chủ nghĩa hiện nay ra sao mà đến chiếc đinh ốc cũng còn phải nhờ vào nhập cảng!? Chưa hết. Ngài còn mang cái gọi là "luật pháp", một thứ "luật rừng rú" từng vu oan giáng họa cho những người yêu nước của chế độ để hù dọa linh mục, tu sĩ, giáo dân của ngài! Không rõ khi chứng kiến 3000 đồng bào, đa số giới trẻ, trí thức, trong số có những tu sĩ, linh mục công giáo tuần hành quanh nhà thờ Đức Bà ở Sàigòn hôm Chúa Nhật 01-5, ngài chủ tịch có động tâm hối tiếc là nếu không có bản Thông Báo của ngài thì số người tham gia cuộc biểu tình ôn hòa để bày tỏ tình liên đới với các ngư phủ 4 tỉnh miền Trung sẽ có thể đông đảo hơn nhiều?

Dư luận người Công Giáo trong và ngoài nước thắc mắc: bản Thông Báo trên có phản ánh quan điểm chung của các Giám Mục trong HĐGMVN không? Riêng cá nhân người viết những giòng này luôn kiên vững một lòng tin là dù không tránh được những "con sâu", đa số những Mục Tử trong GHVN dù đang phải nín thở qua sông, sống nhẫn nhục dưới chế độ cộng sản vô thần lâu nay, vẫn trung thành với sứ vụ của mình. Và như thế có phần chắc: cho dẫu có được tham khảo với các GM cách nào chăng nữa thì bản Thông Báo vẫn chỉ là sản phẩm riêng của người từng phát ngôn một câu để đời trong bài giảng tại đền thờ Thánh Phaolô ngoại thành Rôma cách đây 7 năm (ngày 23-6-2009): "Nếu có ai không thích cộng sản, cũng không nên yêu cầu chúng tôi khích bác họ".

Hẳn những tín hữu CGVN chưa quên rằng cũng trong bài giảng kể trên, GM Bùi Văn Đọc đã trắng trợn cắt xén Kinh Thánh Cựu Ước để biện minh cho thái độ im lặng khó hiểu của chính ông và một số những người đồng hội đồng thuyền với ông. Sau sự kiện này, cha Pascal Nguyễn Ngọc Tỉnh thuộc Dòng Thánh Phanxicô khó khăn ở Sàigòn đã viết bài "Cứ phải nói dù không biết nói". Bài viết này từng được loan truyền rộng rãi trên các mạng lưới truyền thông Công Giáo trong và ngoài nước thời gian ấy, kể cả mạng ViệtCatholic. (Riêng nguyệt san DĐGD ở nam California, HK đã đăng tải trên số 96 phát hành tháng 11-2009).

Sau đây là một đoạn trích trong bài viết của cha Tỉnh:

"Trong một bối cảnh hết sức đặc biệt… đức cha Đọc có vẻ không phải minh định cho bằng giãi bày nỗi niềm của mình, và cũng là của anh em giám mục của mình. Để làm việc đó, ngài dựa vào lời Chúa trong đoạn sách Giê-rê-mi-a đọc trong thánh lễ hôm ấy. Trong đoạn sách này, qua cuộc đối thoại giữa ngôn sứ với Thiên Chúa, ngôn sứ Giê-rê-mi-a kể lại câu chuyện ông được Thiên Chúa kêu gọi đi làm ngôn sứ, đi truyền đạt lời Chúa cho anh em. ‘Lạy Đức Chúa, con đây còn quá trẻ, con không biết ăn nói !" (Gr 1,6)… đức cha Đọc còn đi xa hơn khi trích dẫn đoạn tiếp theo, là lời Chúa nói với ngôn sứ: "Ta sai ngươi đi đâu, ngươi cứ đi, Ta truyền cho ngươi nói gì, ngươi cứ nói’ (Gr 1,7). Trích dẫn câu này để biện minh cho sự thinh lặng của mình thì đã là chuyện lạ rồi. Càng lạ hơn nếu ta đọc tiếp lời của Chúa trong đoạn sách Giê-rê-mi-a, nhưng đức cha Đọc đã bỏ không trích dẫn: ‘Đừng sợ chúng, vì Ta ở với ngươi để giải thoát ngươi, – sấm ngôn của Đức Chúa. Rồi Đức Chúa giơ tay chạm vào miệng tôi và phán: Coi, hôm nay ta đặt ngươi đứng đầu các dân các nước, để nhổ, để lật, để huỷ, để phá, để xây, để trồng’ (Gr 1,7-10). Như thế có nghĩa là Chúa không chấp nhận lý do Giê-rê-mi-a đưa ra nhằm từ chối sứ mạng được giao: ‘quá trẻ, không biết ăn nói.’ Đổi lại Chúa hứa với Giê-rê-mi-a: ‘Có Ta ở với ngươi để giải thoát ngươi.’ Lời hứa của Chúa, vỏn vẹn chỉ có vậy. Thế nhưng nếu ta hiểu, nếu ta tin Thiên Chúa là Đấng nào, thì lời hứa đó là quá đủ. Và ngay sau đó là một sứ mạng khủng khiếp ngôn sứ phải chu toàn: ‘đứng đầu các dân các nước để nhổ, để lật, để huỷ, để phá, để xây, để trồng.’ "Như vậy, câu chuyện Giê-rê-mi-a được Chúa gọi đi làm ngôn sứ không đơn thuần chỉ có việc Giê-rê-mi-a e dè, ngần ngại, không dám nhận trách nhiệm với lý do ‘Lạy Chúa, con đây còn quá trẻ, không biết ăn nói’ để đức cha Đọc làm điểm tựa cho bài giảng, và từ đó biện minh cho thái độ thinh lặng của các giám mục…" (Những đoạn tô đậm do LM Tỉnh)

Chưa hết, sau ngày từ một giáo phận nhỏ được bổ nhiệm thay thế HY Phạm Minh Mẫn ở Sàigòn, TGM Bùi Văn Đọc cũng đã có những hành vi lời nói khiến giáo dân quy kết là thỏa hiệp, là tiếp tay với chế độ vô thần cộng sản. Cụ thể, đi theo vết chân người tiền nhiệm, ông luôn tỏ thái độ sẵn sàng hợp tác với kẻ có quyền, kể cả những chuyện không liên hệ gì tới trách nhiệm Giáo Hội. Cách đây chưa lâu, ông ký tên chung ngang hàng với một viên chức cao cấp trong guồng máy nhà nước CS kêu gọi giáo dân TGP hợp tác với chế độ trong việc điều hành hệ thống giao thông. Một chuyện không giống ai. Đấy là chưa kể những hệ lụy của sự hợp tác này khi nhớ tới những hành vi mờ ám, hối lộ khách đi đường của tập đoàn cán bộ kiểm soát giao thông nhà nước lâu nay. Ngoài ra, ông còn làm ngơ trước sự kiện bạo quyền mưu toan tranh cướp đất đại cùa các nữ tu Dòng Mến Thánh Giá Thủ Thiêm nằm trong phạm vi TGP Sàigòn.

Còn nhớ sau Hội Nghị thường niên HĐGMVN năm trước, phái viên Gia Minh của đài Á Châu Tự Do đã có một cuộc phỏng vấn ngài với tư cách Chủ tịch HĐGMVN về nhiều vấn đề, trong đó có vấn đề Nhà Dòng Thủ Thiêm hiện đang phải đối diện với thủ đoạn tranh cướp đất đai, tài sản do nhà cầm quyền Hànội chu mưu.

Sau một số những vấn đề được nêu ra trước đó Đức Cha Đọc cho rằng phải từ từ không thể vội được, phái viên Gia Minh hỏi tiếp: "Thế còn những "điểm nóng" thì sao, thưa Đức Tổng?" Nửa đùa nửa thật, ông giả lả lên tiếng.

Không thỏa mãn với cách trả lời lạ kỳ như thế, người phỏng vấn nói huỵnh toẹt suy nghĩ của anh: "Chúng tôi dùng từ ‘nóng’ để chỉ những nơi mà người ta yêu cầu di dời nhưng thực sự chưa cần, thí dụ như bên Thủ Thiêm chẳng hạn? (ám chỉ chuyện Nhà Dòng Thủ Thiệm bị đuổi đất). Nhưng đáng tiếc là lại phải nhận thêm một câu trả lời trống không, vô nghĩa của người cầm đầu TGP Sàigòn kiệm chủ tịch HĐGMVN: "Hiện thời vẫn chưa, còn đang nằm đó".

Hy vọng có được câu trả lời cụ thể, tích cực hơn của người thay mặt HĐGMVN trước viễn cảnh một Hội Dòng lớn của Giáo Hội lâm cảnh bơ vơ, Gia Minh hỏi tiếp:

"Trước tình trạng ấy, Hội đồng Giám mục có ý kiến gì không thưa Đức Cha?"

Và đây là tinh thần trách nhiệm của vị chủ chăn TGP Sàigòn qua câu trả lời:

Tự hỏi: Dòng Mến Thánh Giá Thủ Thiêm nằm trong địa hạt Quận II chỉ cách tòa TGM Sàigòn mấy cây số. Như vậy trú sở, tài sản hội dòng này thuộc địa phương nào?

Một câu hỏi nhức nhối khác vẩn lên: không hiểu những vấn đề thiết thân tới quyền lợi Giáo Hội và mang tính nội bộ như thế có liên hệ gì tới chuyện "yêu cầu khích bác họ" mà ông phải né tránh câu trả lời?

Từ những kinh nghiệm cay đắng trong quá khứ ấy, hẳn mọi người đã hiểu được chân diện TGM Bừi Văn Đọc là ai? Ông đang đứng ở vị trí nào giữa lằn ranh Đời/Đao? Trả lời những câu hỏi này, người ta sẽ hiểu căn nguyên sâu xa nào xui khiến một Giám Mục lại có thể cắt xén cả Lời Chúa để biện minh cho sự im lặng khó hiểu của bản thân cũng như những đồng sự về những vấn nạn liên quan tới con người, tới Hội Thánh mà lương tâm mục tử với tư cách Ngôn Sứ bắt buộc phải lên tiếng.

Nó cũng mở toang cánh cửa đóng kín để mọi người nhìn thấy lý do tại sao trước thảm nạn cá chết hàng loạt tại bốn tình miền Trung mà ngài chủ tịch HĐGM lại lên tiếng quá trễ với một nội dung bị dư luận quy kết là củng cố cho quan điểm nhà nước!

Rất may cho tiền đồ Giáo Hội Công Giáo VN là trong quá khứ cũng như hiện tại, bên cạnh vài hiện tượng "sói đội lốt chiên" vẫn không thiếu những mục tử nhân lành –những chủ chiên đích truyền bước vào tòa nhà Giáo Hội bằng cửa lớn- luôn can đảm chèo chống con thuyền Hội Thánh vượt qua mọi gian nan thử thách trước những mưu gian Satan, Ác Quỷ. Điển hình những vị đã được Chúa gọi về như các HY Trịnh Như Khuê, Trịnh Văn Căn, Phạm Đình Tụng, Nguyễn Văn Thuận, các Giám Mục Lê Hữu Từ, Phạm Ngọc Chi, Nguyễn Quang Tuyến, Nguyễn Minh Nhật, Lê Đắc Trọng, TGM Nguyễn Kim Điền v.v… và những khuôn mặt hiện nay như nguyên TGM Ngô Quang Kiệt đang ẩn tu trong Dòng Châu Sơn, GiámMục hồi hưu Hoàng Đức Oanh, GM Nguyễn Văn Long, Úc Châu.

Nói tới người mục tử trẻ hiện là GM Phụ Tá TGP Melbourne, Úc Châu, người ta chưa quên những tiếng nói khảng khái của ông trong những năm gần đây vào những dịp Lễ, Tết, Tháng Tư Đen hướng về quê hương thống khổ. Tuy nhiên, vượt lên trên tất cả, nội dung diễn từ mới nhất trong cuộc trao đổi với Hội Đồng Liên Tôn Việt Nam về chủ đề "Vai Trò Tôn Giáo Trước Hiện Tình Đất Nước" tổ chức tại Little Sàigòn, nam California, HK tối Thứ Năm 28-4-2016 nhân dịp tưởng niệm 41 năm ngày chế độ Việt Nam Cộng Hòa bị CS miền Bắc xâm lăng, được coi là tiêu biểu cho suy tư của người mục tử này về sứ mạng cao cả của người tín hữu Công Giáo -mà trước và trên hết là của những Đấng Bậc Làm Thày trong Hội Thánh- đối với thân mệnh con người.

Đề cập quan niệm sai lầm -và cũng nằm trong chủ trương thâm độc của cộng sản- cho rằng đã là người có niềm tin tôn giáo thì không được dính bén vào chính trị, vị Giám Mục thuộc Dòng Phanxicô nêu lên câu hỏi rốt ráo: Chúa Giêsu quan niệm thế nào về chính trị khi Ngài khởi đầu sứ mạng cứu thế qua lời tiên tri Isaiah: "Thần trí Chúa ngự trên tôi. Ngài xức dầu tấn phong cho tôi. Ngài sai tôi đi loan báo Tin Mừng cho người nghèo khó, giải thoát cho kẻ bị giam cầm, mở mắt cho người mù, đem tự do cho kẻ bị áp bức…." (Luca 4:18) (Tất cả những câu, đoạn tô đậm là do người viết bài này, ngoại trừ trích đoạn bài viết của cha Pascal Nguyễn Ngọc Tỉnh do chính ngài tô đậm)

Với quan niệm không dời đổi là "Phúc Âm và đời sống không thể tách lìa nhau; tôn giáo và chính trị không thể không liên hệ với nhau. Vai trò ngôn sứ của Giáo hội đòi buộc người tín hữu ở mỗi bậc và mỗi hoàn cảnh phải tranh đấu cho một xã hội phản ảnh Vương Quốc của Thiên Chúa", GM Nguyễn Văn Long nói tiếp:

"Truyền thống công lý xã hội trong Kinh Thánh là bằng chứng hùng hồn về sự nhập thể của các giá trị siêu nhiên vào đời sống tự nhiên của con người. Ơn cứu độ không chỉ có nghĩa là một sự giải thoát của linh hồn và đời sống vĩnh hằng trên Thiên Quốc mà là sự giải thoát con người toàn diện. Ngay trên cõi đời này và ngay trong xã hội này, con người được mời gọi để sống cuộc sống sung mãn với Thiên Chúa và tha nhân. Do đó, sống đức tin và sống thánh thiện không chỉ có một chiều dọc, tức là thờ phượng kính mến Chúa. Sống đức tin và sống thánh thiện không thể tách lìa khỏi tiến trình công lý hóa xã hội và phong phú hóa đời sống con người".

Trích đoạn sau đây trong bài tham luận trước HĐ Liên Tôn Việt Nam và 700 đồng hương buổi tối Thứ Năm 28-4-16 có thể được coi là lời tuyên tín của người mục tử trẻ:

Từ lời tuyên tín công khai trên đây, người mục tử trẻ đến từ Úc châu xa xôi còn chia sẻ với quý chức sắc trong HĐ Liên Tôn Việt Nam và đồng hương của ông thuộc mọi tôn giáo ở Hoa Kỳ về lòng kính ngưỡng đối với các cố Giám Mục Lê Hữu Từ, Lê Đắc Trọng, nhất là Thánh Giáo Hoàng Gioan Phaolô II. Nói tới vị GH gốc Ba Lan, người viết nhớ tới vài trích dẫn lời dạy của ngài để củng cố cho quan điểm người tín hữu Công Giáo phải tham gia chính trị trong bài tham luận của chúng tôi buổi tối 28-4-16.

Trong đoạn 42 trang 100/101 Tông Huấn "Người Tín Hữu Giáo Dân" công bố năm 1988, bản dịch của cố LM Trần Văn Hoài, Thánh Giáo Hoàng khẳng định:

Nhắc lại những lời chê trách khía cạnh tiêu cực của chính trị, cũng nơi trang 101 Tông Huấn, ngài viết tiếp:

Chứng từ của Thánh Giáo Hoàng Gioan Phaolô II, của các cố GM Lê Đắc Trọng, Nguyễn Kim Điền, còn nhiều và bài tham luận của vị GM Phụ Tá TGP Melbourne cũng còn dài, nhưng xét thấy bài viết này đến đây cũng tạm đủ để gửi tới những ai cần đọc. Trước khi kết thúc, chúng tôi xin chuyển tới quý độc giả giấc mơ của người mục tử đến từ Úc Châu, Giám Mục Vincent Nguyễn Văn Long, người vừa được ĐTC Francis nâng lên hàng Giám Mục Chính Tòa cai quản Giáo Phận Parramatta, Úc Châu, một Giáo Phận lớn có trên 300 ngàn giáo dân và là vị Giám Mục Việt Nam đầu tiên được cử vào vị trí quan trọng này ở hải ngoại:

Đó là ngày cánh chung của chế độ Cộng Sản và ngày quang phục của một Việt Nam thực sự độc lập, dân chủ và vững mạnh trước những thử thách mới. Bao lâu còn bị cai trị bởi chế độ cộng sản, quê hương chúng ta sẽ mãi mãi còn bị băng hoại và bế tắc".◙