Đức Giáo Hoàng Phanxicô đã thực hiện một chuyến tông du đến Ecuador, Bolivia và Paraguay, từ ngày 05 13/7/2015 mà ngài coi như những "quốc gia anh em". Ngài đã ở Ecuador từ ngày 05 đến 07/8, ở Bolivia từ ngày 08 đến 10/10, và ở Paraguay từ ngày 10 đến 12/7/2015.

Vào đầu tháng 7, ngài đã gửi cho 3 quốc gia Châu Mỹ Latinh bản thông điệp vui mừng và thân ái đến cho những người nghèo khó nhất. Ngài viết: Tôi muốn là một chứng nhân của niềm vui Tin Mừng và mang đến cho anh chị em lòng nhân lành và sự vuốt ve của Thiên Chúa, Cha chúng ta, đặc biệt cho những trẻ em nghèo khó nhất, cho những người già cả, những người đau ốm, những người tù tội, những người nghèo khổ, cho tất cả những nạn nhân của cái nền văn hóa thải loại này. Tình yêu của Chúa Cha, đầy lòng thương xót, cho phép chúng ta khám phá không giới hạn khuôn mặt Chúa Giêsu trong mỗi người anh em chúng ta, trong mỗi người chị em chúng ta, trong tha nhân. Chỉ cần gần gũi với người khác. Như Chúa Giêsu đã phán với người luật sĩ trẻ khi người này hỏi Người: "Ai là người thân cận của tôi ?" "Chỉ cần làm như người Samari tốt lành, ông hãy đi và làm như thế, tới gần họ, đừng né tránh họ."

Việc ngài chọn 3 nước này để thực hiện chuyến tông du đầu tiên tại Châu Mỹ la tinh theo đúng nghĩa không phải là tình cờ: 3 nước này thuộc hàng nhỏ nhất, nghèo nhất, ít được quan tâm trong chính trị quốc tế. Trong trường hợp này, Đức Thánh Cha muốn khởi hành từ "ngoại ô", cũng là nơi người ta cảm nghiệm một hoạt động về chính trị và xã hội. Đây cũng là những nơi đang có những thách đố lớn về mặt xã hội: nghèo đói, thất nghiệp, ô nhiễm môi trường, mong ước hòa bình, đấu tranh cho công bằng xã hội.

Trên chuyến bay dài 13 tiếng đồng hồ, Đức Thánh Cha đã gặp gỡ 75 ký giả Italia và quốc tế tháp tùng và ngài cầu chúc họ làm việc tốt đẹp trong 8 ngày viếng thăm.

Đức Giáo Hoàng tới San Francisco của Quito ngày chúa nhật 05/7/2015 vào lúc 22 giờ, giờ Rôma.

Máy bay của Đức Giáo Hoàng đã cất cánh từ Rôma trên chiếc máy bay Airbus 330 của hãng hàng không Alitalia. Đức Giáo Hoàng đã băng qua 10,000 cây số trong khoảng 13 giờ bay. Máy bay của ngài tới thủ đô Ecuador vào lúc 15 giờ, giờ địa phương, tại phi trường Mariscal Sucre, cách trung tâm thủ đô 18 cây số.

Đón ngài dưới chân máy bay là tổng thống Rafael Correa. Cả hai vị đọc bài diễn văn, sau phần chào kinh theo lễ nghi quân cách, và có một cuộc đàm thoại riêng.

Sau đó, Đức Giáo Hoàng đi tới Tòa Khâm Sứ. Một hành trình lên dốc vì thủ đô nằm ở cao độ 2,800 mét.

Đức Giáo Hoàng Phanxicô đã tuyên bố trong bài diễn văn của ngài:"Chúng ta có thể tìm thấy trong Phúc Âm, những chìa khóa cho phép chúng ta đương đầu với những thách thức hiện tại, trong lúc làm nổi bật những khác biệt, phát huy đối thoại và tham gia không thải loại, để cho những thành công ‘tất cả mọi người, đặc biệt chiếu cố đến những người anh em yếu kém nhất và những nhóm thiểu số mỏng manh nhất…. Từ nơi đây, tôi muốn ôm lấy tất cả đất nước Ecuador. 

Trong bài diễn văn của mình, tổng thống Correa đã khẳng định rằng Ecuador bảo vệ sự sống từ lúc thụ thai và rằng hiến pháp của nước ông bảo đảm tôn trọng môi trường. Ông đã nhấn mạnh về cái xấu của sự bất bình đẳng xã hội trên một lục địa công giáo.

Ông đã ngợi khen Đức Giáo Hoàng Phanxicô và sứ điệp ‘Laudato Si’ của ngài.

Vào ngày hôm sau, 6/7/ sau khi đặt chân đến Quitô, Đức Giáo Hoàng Phanxicô đã đáp máy bay đén thành phố Guayaquil, phía nam thủ đô, nơi đây ngài đã viếng thăm Thánh Địa Lòng Thương Xót Thiên Chúa và cử hành thánh lễ trong Công Viên Los Samanes, trước sự hiện diện của 1 triệu người.

Ngài mời gọi hãy "rỉ tai" tin mừng này "cho những người thất vọng và những người bị ghét bỏ."

Ngài đã khuyến khích hãy "dành cho Đức Maria một chỗ", hãy "cùng với Mẹ thực hiện cuộc hành trình Cana". Đức Giáo Hoàng cũng ca tụng gia đình, là « ngôi trường đầu tiên của con cái, là nhóm kiểu mẫu không thể thiếu của những người trẻ, là ngôi nhà hưu dưỡng tối nhất cho những người già cả". Gia đinh cũng làm thành một Giáo Hội nhỏ, một "Giáo Hội tại gia", cùng với đời sống, sẽ chuyển tải lòng từ nhân và thương xót của Thiên Chúa. Trong gia đình, đức tin trộn lẫn với sữa mẹ: khi trải nghiệm tình yêu cha mẹ, người ta cảm thấy gần gũi với tình yêu của Thiên Chúa.

Sau đó Đức Giáo Hoàng và phái đoàn tùy tùng đã có cuộc hẹn với cộng đoàn Dòng Tên, để dùng bữa trưa, tại trường trung học Javier. Vào xế chiều, Đức Giáo Hoàng đáp máy bay trở về Quitô. Tại đây, ngài được tổng thống nước Cộng Hòa Ecuador tiếp kiến tại dinh tổng thống "Carondelet" và ngài đã thăm viếng nhà thờ chánh tòa vào lúc 20giờ.

Đức Giáo Hoàng đã nhấn mạnh trrong bài giảng của ngài, hôm thứ ba 07/7/2015, tại Quinto, trước 1.500. 000 người tại Công viên Kỷ Niệm 200 năm Tiếng Kêu Gào Độc Lập của Châu Mỹ bị Tây Ban Nha đô hộ. Đó là tiếng kêu gào, sinh ra từ ý thức thiếu tự do, bị đàn áp và cướp bóc.

Đức Giáo Hoàng đã dâng Thánh Lễ dành cho chủ đề Phúc Âm hóa. Phúc Âm hóa là một nhiệm vụ mà người đã chịu Phép Rửa không thể trốn tránh được, bất kể các hoàn cảnh bên ngoài như thế nào, Đức Giáo Hoàng lưu ý: "Chúa Giêsu đã gửi chúng ta tới cái thế giới nổi loạn này, và câu trả lời của chúng ta là không được làm kẻ đãng trí, viện cớ chúng ta không có phương tiện hay thực tế quá sức chúng ta. Câu trả lời của chúng ta lập lại tiếng kêu gào của Chúa Giêsu và chấp nhận ân sủng cũng như nhiệm vụ đoàn kết".

Sau Thánh Lễ, Đức Giáo Hoàng đã trở lại tòa khâm sứ để dùng bữa trưa. Trong buổi chiều, một cuộc gặp gỡ với thế giới học đường và trường đại học đã xẩy ra vào lúc 16 giờ 30 tại trường Đại Học Giáo Hoàng Ecuador, sau đó là một cuộc gặp gỡ với Xã Hội Dân Sự trong thánh đường Thánh Phanxicô lúc 18 giờ và một cuộc viếng thăm riêng nhà thờ "Iglesia de la Campañia".

Ngày hôm sau, 08/7, sau khi đến thăm Nhà Hưu Dưỡng các Cha Thừa Sai Bác Ái và một cuôc gặp gỡ với hàng giáo phẩm, các tu sĩ nam nữ và các chủng sinh tại thánh địa Đức Mẹ quốc gia "El Quinche", Đức Giáo Hoàng rời Ecuador để đi Bolivia, chặng thứ nhì của chuyến tông du.

Được biết, diện tích Ecuador là 283,560 km vuông hay 109,484 sq mi, dân số 15,223,680 người và thống kê tôn giáo như sau: 80,44 % Công Giáo, 11,30% Tin Lành, 1,29% Jehova’s Witness và 6,97% các tôn giáo khác.

Vị cha chung đã tới Bolivia chiều hôm thứ tư 08/7/2015, tại phi trường El Alto, La Paz, ở độ cao nhất thế giới, 4,000 mét so với mặt biển. Nơi đây đã có hàng trăm ngàn người đợi sẵn cùng sự đón tiếp nồng nhiệt của tổng thống Morales. Đức Giáo Hoàng nhắc tới vẻ đẹp của phong cảnh, dân chúng và những đòi hỏi của sự tiến bộ toàn diện. Tiếp đó, sau quãng đường dài 16 cây số, là cuộc gặp gỡ tại dinh tổng thống và cuộc gặp gỡ với các quan chức chính quyền trong nhà thờ chánh tòa La Paz.

Tổng thống đã gọi Đức Giáo Hoàng là vị "Giáo Hoàng của người nghèo". Ông thấy nơi ngài một vị Thánh Phanxicô Assisi mới, trạng sư của những người túng thiếu, đấng đến để "ủng hộ cuộc giải phóng dân tộc chúng tôi."

Trong bài diễn văn của ĐGH có câu:« Trong những ngày này, tôi muốn khuyến khích ơn gọi của các môn đệ Đức Kitô, hãy thông truyền niềm vui Tin Mừng, hãy là muối của đất và ánh sáng của thế gian. Tiếng nói của các Mục Tử, vốn phải mang tính tiên tri, gửi tới xã hội nhân danh Mẹ Giáo Hội, kể từ sự lựa chọn ưu tiên và mang tính Phúc Âm của Giáo Hội là chọn những người bị bỏ rơi. Đức bác ái huynh đệ, sự biểu lộ sống động điều răn mới của Chúa Giêsu, thể hiện trong các chuơng trình, các công tác và các cơ chế phụ vụ cho sự phát huy toàn diện con người, cũng như săn sóc và bảo vệ những con người mỏng manh nhất. Người ta không thể tin vào Chúa Cha mà không thấy được một người anh em mình trong mọi người, và người ta không thể đi theo Chúa Giêsu mà không hy sinh mạng sống của mình cho những kẻ mà Ngài đã chết trên cây thập giá vì họ.»

Bolivia có diện tích 1 triệu km vuông hay 426,163 sq mi, dân số 10,027,154 người. Về mặt tôn giáo có 78% Công giáo, 17% Tin Lành, 3% không tôn giáo.

Đức Giáo Hoàng đã dừng lại ít phút ở Achachicala chào kính vị linh mục DòngTên Luis Espinal, bị giết hại bởi biệt đội tử thần, ngày 21/3/1980, lúc ngài 48 tuổi.

Dưới thời độc tài, cha dòng này đã tham gia các cuộc đấu tranh xã hội, đáng kể là cuộc tuyệt thực 19 ngày, vào năm 1977, trong đó ngài đã ngày đêm sống cạnh những gia đình công nhân mỏ.

Trước bia kỷ niệm của ngài, Đức Giáo Hoàng đã suy tôn: "Người anh em chúng ta đã là nạn nhân của các quyền lợi không muốn thấy người ta đấu tranh cho tự do. Cha Espinal đã rao giảng Tin Mừng và Tin Mừng đó quấy nhiễu họ và vì thế họ đã giết ngài".

Đức Giáo Hoàng đã mời gọi giữ một phút im lặng và cầu nguyện, trước khi ngài nói thêm: "Cha Espinal đã rao giảng Tin Mừng, Tin Mừng mang lại cho chúng ta tự do, và giải phóng chúng ta". Cha Espinal là "một nhân vật - một vị thánh - một điểm gương mẫu không những cho các Kitô hữu công giáo, mà còn cho toàn xã hội Bolivia, một yếu tố hiệp thông cho tất cả mọi người dân Bolivia".

Đức Giáo Hoàng chỉ lưu lại La Paz khoảng chừng 4 tiếng đồng hồ và ngài đã đáp máy bay tới thành phố Santa Cruz dưới đồng bằng để nghỉ qua đêm.

Đã có một biển người dân Bolivia - gần 2 triệu - đến tham dự Thánh Lễ do Đức Giáo Hoàng cử hành lúc 10 giờ sáng, giờ địa phương, trên quảng trường Đức Kitô Cứu Thế tại thành phố Santa Cruz de la Sierra, vào ngày 09/7/2015. Đây là Thánh Lễ chính thức duy nhất ngài cử hành tại đất nước này. Quảng trường Đức Kitô Cứu Thế nơi có bức tượng lớn Đức Kitô Cứu Thế của Santa Cruz, một tác phẩm bằng đồng được người dân Bomivia rất quý trọng, bức tượng được khánh thành năm 1961 và được Quốc Hội xếp hạng "tài sản quốc gia" vào năm 2013.

Thánh Lễ được cử hành với một giàn nhạc giao hưởng và một giàn hợp xướng vĩ đại, đồng thời khai mạc Đại Hội Thánh Thể Quốc Gia Bolivia lần thứ V, sẽ tiếp tục trong thành phố Tarija, trên chủ đề "Tấm bánh bẻ ra cho sự sống trên thế giới".

Một thái độ gom gọn trong ba chữ: "người cầm lấy chút bánh và mấy con cá, dâng lời chúc tụng, bẻ ra và trao cho các môn đệ để phân phát cho những người khác".

Buổi chiều, chương trình của Đức Giáo Hoàng dự trù một cuộc gặp gỡ với các linh mục, các tu sĩ nam nữ và các chủng sinh tại trường Don Bosco lúc 16 giờ và dự lễ bế mạc Hội Nghị Thế giới các Phong Trào Quần Chúng kỳ II tại công viên triển lãm Expo Feria lúc 17giờ30.  Cuộc gặp gỡ diễn ra dưới hình thức một buổi phụng vụ Lời Chúa, với phần trình bày chứng từ của 1 linh mục, 1 nữ tu và một chủng sinh

Một quà tặng của Tổng Thống nước Bolivia, Evo Morales cho Đức Giáo Hoàng Phanxicô - một cây Thánh Giá được khắc trên một cây búa và một cái liềm – là tác phẩm của cha Luis Espinal, Dồng Tên.

Vị giám đốc phòng báo chí Tòa Thánh đã nói về ý nghĩa của nó thì lại là chuyện khác: « Bình thường, Giáo Hội không đề nghị tượng Thánh Giá ngoài bối cảnh của Chúa Giêsu chết trên cậy thập giá, nhưng đồng thời chúng ta biết rằng, biết bao người đã thử cách tìm ra những hình thức biểu lộ, nói lên sự dấn thân của họ cho công bằng và trình bầy ra bằng nhiều cách khác nhau". "Tôi không nghĩ sẽ đặt biểu tượng này trong một thánh đường hay trên một bàn thờ, nhưng cha Luis Espinal đã vẽ vật này vào năm 1980 để bầy tỏ điều mà ngài đã sống trong thời đại đó. »

Đức Giáo Hoàng Phanxicô đã bình luận về món quà của tổng thống Evo Morales như sau: "Đối với tôi đây là một sự bất ngờ", « Với tôi, đây không phải là một sự xúc phạm". Ngài đánh giá rằng "loại nghệ thuật" này có thể được mô tả như "nghệ thuật phản kháng". Linh mục Luis Espinal đã sống trong giai đoạn mà "thần học giải phóng đã có nhiều trạng thái khác nhau, trong đó có một xu hướng bao hàm sự phân tích thực tế dưới nhãn quan mác-xít, và cha Espinal thuộc về phe phái này.»

Thứ sáu ngày 10-7-2015, ĐTC cử hành thánh lễ riêng tại Nhà nguyện tòa TGM giáo phận Santa Cruz, rồi đến thăm nhà tù Palmasola cách đó 15 cây số. Sau đó, ngài đến giáo xứ Thánh Giá cách đó 14 cây số để gặp gỡ 37 GM Bolivia chủ chăn của 18 giáo phận toàn quốc. Sau cuộc gặp gỡ này, ĐTC đã ra phi trường quốc tế Viru Viru của thành phố Santa Cruz để đáp máy bay sang Paraguay là chặng cuối cùng trong chuyến viếng thăm của ngài.

Sau 2 giờ bay, vượt qua hơn 1 ngàn cây số, ĐTC đến phi trường thủ đô Asunción vào lúc 3 giờ chiều giờ địa phương để viếng thăm Paraguay.

Paraguay rộng 406,752 km vuông hay 157,048 sq mi, dân số 7,012,433 người, trong đó tỷ lệ Công Giáo lên tới 89,9%, Tin Lành 6,2% và các tôn giáo khác 1,1%. Tại Paraguay, Giáo Hội đảm trách 19 trường cao đẳng và đại học, 665 trường học các cấp.

Tại Phi trường Silviio Pettirossi, trước sự hiện diện của Tổng thống Horacio Cartes, ĐTC đã được đón tiếp nồng nhiệt với các vũ điệu của ca đoàn thiếu niên "Los Nazarenos".

Trong lời chào mừng ĐTC, Tổng thống Cartes đã ca ngợi thông điệp "Laudato sì" của ngài về việc bảo vệ môi trường và nhận xét rằng văn kiện phản ánh nền văn hóa của các thổ dân Guananí ở Paraguay. Ông nói: "Thông điệp của ĐTC là một lời kêu gọi bảo tồn trái đất, tương ứng với những thỉnh đề của nền văn hóa guaraní về tầm quan trọng của "tekoha guasu", là căn nhà lớn của tất cả mọi người".

Lên tiếng trong dịp này, ĐTCi đề cập đến trọng tâm các vấn đề của đất nước Paraguay như một xã hội dân sự. Ngài nói:"Ngay từ những bước đầu tiên như một quốc gia độc lập, Paraguay đã trải qua những đau thương của cuộc chiến huynh đệ tương tàn, thiếu tự do và những vi phạm nhân quyền, Vì thế, thật là một điều đáng ngưỡng mộ sự kiên trì và tinh thần phản ứng của nhân dân Paraguay để vượt thắng bao nhiêu nghịch cảnh và tiếp tục những cố gắng để kiến tạo một quốc gia thịnh vượng và an bình."

Sáng thứ bẩy, 11/7/2015, ĐTC đã viếng thăm Tổng bệnh viện nhi đồng "Ninos de Acosta Nu" cách tòa Sứ Thần 20 cây số. Đến nơi vào lúc 8 giờ rưỡi, ĐTC đã được đông đảo tín hữu đứng chờ từ bên ngoài đón tiếp. Sau đó ngài tiến vào hội trường bệnh viện để gặp gỡ hàng trăm bác sĩ và nhân viên các cấp của nhà thương,

ĐTC nhắc nhở rằng các trẻ em thuộc vào số những người được Chúa Giêsu đặc biệt yêu thương. Không phải vì Chúa không thương người lớn, nhưng Chúa cảm thấy hạnh phúc khi có thể được ở với các em, vui mừng vì tình bạn của các em tháp tùng và Chúa trưng dẫn các em như gương mẫu, đến độ Chúa nói với các môn đệ: "Nếu các con không trở nên như trẻ thơ thì các con không thể vào nước trời’ (Mt 18,3). Ngỏ lời với các em trong nhà thương, ĐTC nói: "Nhìn các con, người ta cảm thấy được sức mạnh để tín thác và tiến bước".

Sau đó ngài lên đường đến Đền thánh Đức Mẹ Caacupé cách đó 40 cây số để cử hành thánh lễ cho các tín hữu, theo chương trình vào lúc 4 giờ rưỡi giờ địa phương.

Vào ngày thứ ba của chuyến tông du Paraguay Đức Giáo Hoàng đã để một giờ đồng hồ ở cạnh cư dân khu nhà ổ chuột ở Banado Norte của thành phố Asuncion, để gặp gỡ và làm chứng, trước nguyện đường Thánh Gioan Tẩy Giả, nơi ngài tới vào khoảng 08 giò sáng ngày 12/7/2015. Ngài nhắn nhu: « Một đức tin không có tình liên đới là một đức tin chết. »

Ngài đến Đền thánh lúc 10 giờ sáng. Đến nơi, ĐTC đã vào bên trong thánh đường để viếng Mình Thánh Chúa và cầu nguyện trong thinh lặng trước tượng Đức Mẹ. Ngài dâng tặng Đức Mẹ một đóa hoa hồng mầu trắng.

1,5 triệu người dân Paraguay đã vây quanh Đức Giáo Hoàng Phanxicô trong Thánh Lễ cuối cùng. Đức Giáo Hoàng cùng đoàn rước đã tiến lên bàn thờ với bức phông đặc biệt được làm bằng 40 000 bắp ngô, 200 000 sọ dừa, và 1 000 quả bầu. Tác phẩm hoa quả đầy mầu sắc này được bao quanh ở hai bên bằng hai chân dung khổng lồ của thánh Phanxicô và thánh Inhaxiô cũng được kết thành bằng cây quả.

Trong bài giảng lễ, Đức Giáo Hoàng đã nhấn mạnh rằng các mon đệ của Đức Kitô không phải là những "người quyền thế, những nhà địa chủ, những vị lãnh tụ, những người chuyên về luật pháp, quy định" và "con đường của người Kitô hữu là biến đổi lòng người", "là học sống một cách khác, với một quy luật khác, dưới những tiêu chuẩn khác".

Ngài kêu gọi họ hãy loan truyền Phúc Âm.

Thánh Lễ được cử hành dưới ánh nắng gay gắt, tại công viên Nu Guazu. Trong đám đông trông hút tầm mắt trên khu đất rộng mênh mông, phất phới những là cờ của Paraguay và có cả cờ nước Brasil, Argentina. Bà Tổng Thống Argentina, Critina de Kirchner cũng hiện diện, đã đến chào Đức Giáo Hoàng vào cuối Thánh Lễ.

Kết thúc cuộc viếng thăm 8 ngày tại Nam Mỹ, là gặp gỡ hơn 200 ngàn bạn trẻ Paraguay chiều chúa nhật 12/7/2015.

Mở đầu cuộc gặp gỡ dưới hình thức một buổi phụng vụ Lời Chúa là nghi thức rước Thánh Giá hành hương tiến lên lễ đài. Các bạn trẻ đã trình bày một hoạt cảnh nói lên thực tại trẻ trung của đất nước. Hai đại diện một nam một nữ đã trình bày chứng từ.

Khi ngỏ lời với các bạn trẻ, ĐGH trao cho Đức GM đặc trách giới trẻ bài huấn dụ ngài đã dọn sẵn để phổ biến sau đó, và ngài ứng khẩu trả lời các bạn trẻ. ĐTC nói: "tự do là phúc lành mà tất cả chúng ta giờ đây cùng cầu xin. Vì tự do là một món quà của Thiên Chúa, nhưng cần biết đón nhận tự do ấy, cần có một con tim được giải thoát khỏi bao nhiêu ràng buộc, như sự bóc lột, thiếu các phương tiện sinh sống, nghiệp ngập ma túy, sầu muộn. Tất cả những điều ấy tước đoạt tự do của chúng ta. Tự do là có một con tim không bị ràng buộc, có thể nói và làm điều mình nghĩ và cảm nhận."

Cuối bài nói chuyện, ĐTC mời gọi các bạn trẻ cùng với ngài lập lại lời cầu nguyện: Lạy Chúa Giêsu, xin ban cho chúng con sức mạnh, xin ban cho chúng con một con tim tự do, xin ban cho chúng con hy vọng, tình thương. Xin dạy chúng con phục vụ".

Trong bài huấn dụ ĐTC đã dọn sẵn và yêu cầu phổ biến, ngài ĐTC nhấn mạnh đến 2 chìa khóa quan trọng là: các bạn hữu và các cuộc tĩnh tâm.

Một trong những bí quyết lớn nhất của Kitô hữu là được làm bạn với Chúa Giêsu. Các bạn hữu chịu đựng nhau, tháp tùng nhau, bảo vệ nhau. Chúa cũng làm như vậy đối với chúng ta. Ngài chịu đựng chúng ta.Tiếp đến là các cuộc tĩnh tâm hay linh thao. Thánh Ignaxio đã soạn một bài suy niệm nổi tiếng, gọi là "hai lá cờ".  Và thánh Ignaxio nói rằng để tuyển mộ các cầu thủ, ma quỉ hứa cho những người chơi với hắn được giàu sang, vinh dự, quyền lực và danh dự.

Cuộc gặp gỡ kéo dài như thể các bạn trẻ không muốn ĐTC rời họ để ra đi. Lúc gần 7 giờ chiều, ngài giã từ và lên đường ra phi trường thủ đô.  Máy bay Airbus A330 của hãng Alitalia, chở ĐTC, 30 người thuộc đoàn tùy tùng và 75 ký giả quốc tế.

Chuyến tông du ba nước Nam Mỹ của ĐGH Phanxicô mang đậm nhiều sắc thái đặc biệt.

Thứ nhất, các nước viếng thăm là các nước có tỷ lệ công giáo cao nhưng lại là nước nhỏ nhất, nghèo đói, trẻ em không có cơ hội học hành. Ngài đến như đến vùng « ngoại ô » thiếu tiện nghi để thăm hỏi và an ủi người dân.

Thư hai, trong các cuộc tiếp xúc, ngài nói với các mục tử và tín hữu những lời lẽ tích cực nhất, mạnh bạo nhất: 

«  chỉ cần làm người Samari tốt lành, đừng né tránh họ…. chiếu cố đến những người anh em yếu kém nhất và những nhóm thiểu số mỏng manh nhất…

Thứ ba, tiếng vang của Thông Điệp Laudato Sí vẽ ra một bản đồ về môi trường và ý nghĩa cuộc sống, là tiếng báo động cho nhân loại thời nay hãy dành sự sống cho tương lai. Bức Thông Điệp làm cho nhiều người suy nghĩ và chính lời cảm ơn đặc biệt của 2 trong 3 nguyên thủ Nam Mỹ.

Thật đúng như lời Tổng thống Morales của Bolivia khi ông gọi Đức Giáo Hoàng Phanxico là vị "Giáo Hoàng của người nghèo". Ông thấy nơi ngài một vị Thánh Phanxicô Assisi mới, trạng sư của những người túng thiếu, đấng đến để "ủng hộ cuộc giải phóng dân tộc chúng tôi." ◙